Việt Nam là đất nước giàu tài nguyên thiên nhiên, đa dạng sinh học, địa chất và cổ sinh học. Mỗi mẫu hóa thạch, khoáng vật, khoáng sản hay sinh vật quý hiếm đều chứa đựng câu chuyện về hàng trăm triệu năm lịch sử Trái Đất. Chính vì vậy, Phòng trưng bày Lịch sử Tự nhiên không chỉ là nơi lưu giữ những giá trị khoa học, mà còn là cầu nối đưa tri thức, khoa học đến với cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ, góp phần nuôi dưỡng tình yêu thiên nhiên, đất nước con người và ý thức bảo tồn thiên nhiên, bảo vệ môi trường, phát triển bền vững.
Phòng Trưng bày Lịch sử Tự nhiên là nơi tái hiện lại một cách sinh động về lịch sử Trái đất thông qua các mẫu hóa thạch, khoáng sản, động vật, thực vật trên đất liền, đại dương và lịch sử tiến hóa loài người; được bố trí các khu trưng bày: Lịch sử sự sống, Khoáng sản, Mẫu côn trùng, Thực vật, Động vật, Nhóm bò sát lớn, Các loài chim, Sinh vật biển và Nhân chủng học.
Với thiết kế trưng bày khoa học, sinh động, đạt tiêu chuẩn cao, đây sẽ là một địa điểm quan trọng phục vụ cho công tác giáo dục đào tạo, là nơi lý tưởng để các em học sinh, sinh viên khám phá, tìm hiểu về đa dạng sinh học và lịch sử tự nhiên của Việt Nam. Từ đó góp phần nâng cao nhận thức về bảo tồn thiên nhiên, đa dạng sinh học, bảo vệ môi trường bền vững.
Khu trưng bày Lịch sử sự sống trên Trái đất: Không gian trưng bày gồm 13 ô với các mẫu đã và hóa thạch tượng trưng cho 4 thời kỳ phát triển địa chất trên Trái đất gồm: Thời kỳ Tiền Cam bri (4,5 – 541 triệu năm); Thời kỳ đại Cổ sinh (541-252 triệu năm); Thời kỳ đại Trung sinh (252 – 66 triệu năm); Thời kỳ đại Tân sinh (66 triệu năm – ngày nay). Mỗi một Thời kỳ có một sự phát triển riêng và được thể hiện qua các kỷ khác nhau.
Khu trưng bày Lịch sử sự sống
Khu trưng bày Giai đoạn Tiền Cambri và đại Cổ sinh
Trong không gian trưng bày đại Cổ sinh, điểm nổi bật là một quần thể hóa thạch San hô 4 tia có kích thước rất lớn và bảo tồn tốt, đi cùng với hóa thạch Huệ biển trong hệ tầng Bản Páp có tuổi Devon, lần đầu tiên phát hiện ở vùng Phù Yên, Sơn La.
Khu trưng bày Giai đoạn đại Trung sinh
Khu trưng bày Giai đoạn đại Tân sinh
Điểm nhấn đặc biệt trong Phòng trưng bày là các mẫu cổ sinh thời kỳ đại Tân sinh, trong đó có bộ hóa thạch cá sấu khổng lồ thuộc kỷ Paleogen, được phát hiện ở mỏ than Na Dương, Lạng Sơn. Bên cạnh đó, người xem có thể quan sát các mẫu rùa hóa thạch và hóa thạch thú than, minh chứng cho sự đa dạng của lớp Thú thời kỳ này.
Một điểm nhấn nữa của Không gian trưng bày kỷ Đệ tứ là bộ xương hóa thạch khá đầy đủ (bao gồm xương đùi, xương sống, xương cụt, xương sườn, răng và ngà) của Voi Ma Mút, được phát hiện ở Biển Bắc. Voi ma mút là biểu tượng của kỷ băng hà, với lớp lông dày và sức sống mạnh mẽ, gợi cho chúng ta hình dung rõ rệt về một thời kỳ băng giá xa xưa.
Khu trưng bày Khoáng sản: Tại đây cho phép khám phá sự phong phú của khoáng sản trong lòng đất nước ta gồm có các nhóm quặng kim loại, nhóm khoáng sản phi kim, nhóm đá bán quý và khoáng vật, nhóm nhiên liệu khoáng và đá xây dựng
Khu trưng bày Khoáng sản
Khu trưng bày Mẫu côn trùng: Ở Việt Nam có khoảng 20 nghìn loài côn trùng đã được biết đến. Tuy nhiên con số chính xác vẫn chưa được thống kê đầy đủ. Tại đây có trưng bày một số bộ côn trung tiêu biểu bao gồm như: cánh cứng, bướm, ve sầu...
Khu trưng bày côn trùng
Khu trưng bày Thực vật: Nơi đây cho thấy sự phong phú của thế giới xanh. Thực vật đã tạo ra bầu không khí trong lành, mang lại lương thực, thuốc men và là nền tảng cho sự sống. Qua khu trưng bày này, Bảo tàng đã gửi đến khách thăm quan thông điệp: hãy cùng nhau bảo vệ, bảo tồn rừng và đa dạng động, thực vật – bảo vệ chính sự sống của loài người.
Khu trưng bày thực vật
Khu trưng bày Động vật: Tại đây có nhiều nhóm động vật gồm: Nhóm Thú ăn thịt, Nhóm Linh trưởng, Nhóm Guốc chẵn. Thông qua khu trưng bày, khách thăm quan sẽ cảm nhận được vẻ đẹp, sự phong phú và ý nghĩa của các loài động vật hoang dã Việt Nam. Mỗi mẫu ở đây không chỉ là hiện thân của thiên nhiên mà còn nhắc về trách nhiệm bảo tồn, gìn giữ cho các thế hệ mai sau.
Khu trưng bày động vật
Khu trưng bày Nhóm bò sát lớn: Đây là những sinh vật cổ xưa, độc đáo, vừa góp phần giữ cân bằng tự nhiên, vừa mang giá trị bảo tồn to lớn. Khu trưng bày gồm có các mẫu vật như: Cá sấu Xiêm, Kỳ đà vân, nhóm Thú ăn côn trùng có vảy (tê tê), Nhóm Rùa cạn và Rùa nước ngọt; Nhóm rùa biển.
Khu trưng bày Các loài chim: Tại đây giới thiệu về sự đa dạng của thế giới loài chim, được chia thành ba nhóm chính gồm chim chạy (gà rừng, công Ấn Độ, công trắng), chim bơi (vạc) và chim bay (khướu, vẹt).
Khu trưng bày Sinh vật biển: Đây là không gian trưng bày sinh vật biển gồm cá mặt trăng, sò tai tượng, ốc nghêu biển…
Khu trưng bày Nhân chủng học: Lịch sử tiến hóa loài người đã được các nhà khoa học nghiên cứu dựa trên các hóa thạch sọ người. Từ những vượn người sớm biết đứng thẳng, các loài Australopithecus mở đường cho chi Homo – nơi con người cổ chế tác công cụ, kiểm soát lửa và rời châu Phi. Qua Homo erectus đến H. heidelbergensis, phân nhánh thành Neanderthals. Denisovans và cuối cùng là Homo sapiens. Người hiện đại mang theo trí tuệ, ký ức và văn hóa lan khắp địa cầu. Trong đó gồm các nhóm chính: Các loài vượn người sớm (7-4 triệu năm trước); các loài người vượn dang thanh mảnh (4-2 triệu năm trước); các loài người vạm vỡ (2,7 – 1,2 triệu năm trước); các loài người cổ (2,4 triệu năm tước) và người hiện đại. Lịch sử tiến hóa loài người đã được các nhà khoa học nghiên cứu dựa trên các hóa thạch sọ người. Những mẫu vật được các nhà khoa học Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam sử dụng công nghệ in 3D để in. Đây là mô hình hiện đại và đang được các bảo tàng thế giới sử dụng và rất có ý nghĩa trong việc giáo dục các em học sinh hiểu về lịch sử tiến hóa loài người. Đi cùng không gian này là các nhóm sưu tập di vật khảo cổ học thời tiền sử Việt Nam.
Trong khuôn khổ của phòng trưng bày có sự góp mặt của các nhóm sưu tập di vật khảo cổ học thời tiền sử Việt Nam. Nhóm các hiện vật đá ghè đẽo đại diện cho giai đoạn tiền Hòa Bình – Hòa Bình ở khu vực Tây Bắc và Bắc Trung Bộ có niên đại tương đối từ Hầu kỳ đá cũ đến Trung kỳ đá mới…
Trong không gian này có Mô hình tái hiện cảnh sinh hoạt của người cổ trong hang động núi lửa Krông Nô, Đắk Nông. Các nhà khoa học của Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam và Viện Khảo cổ học đã tìm thấy bằng chứng về dấu tích cư trú, công cụ đá, di tích xưởng, di tích mộ táng ở hang C6.1, đặc biệt là việc phát hiện "di cốt người tiền sử trong hang động núi lửa Krông Nô, Đăk Nông" được xác định có niên đại khoảng 5.000 - 7.000 năm cách ngày nay, trong hệ thống hang động núi lửa dài nhất Đông Nam Á này. Mô hình trưng bày không chỉ giúp người xem hình dung được các hoạt động sống của tổ tiên xa xưa, mà còn nhấn mạnh giá trị khoa học, văn hóa và di sản độc đáo của hệ thống hang động núi lửa Krông Nô - di sản địa chất cấp quốc gia, góp phần quyết định cho việc UNESCO công nhận danh hiệu CVĐC Toàn cầu cho CVĐC Đắk Nông vào ngày 07/7/2020.
Nguồn tin: Doãn Đình Hùng, Trung tâm Địa học và Môi trường – Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam
Xử lý tin: Trung tâm Trưng bày, Chế tác và Quản lý mẫu vật – Bảo tàng Thiên nhiên Việt nam