XÁC ĐỊNH 2 LOÀI AMOMUM TRILOBUM VÀ AMOMUM UNIFOLIUM (ZINGIBERACEAE: ALPINIOIDEAE) VÀ PHÁT HIỆN 4 LOÀI SA NHÂN (AMOMUM) MỚI Ở VIỆT NAM

            Bài báo đã cung cấp một cái nhìn tổng quan về 2 loài Sa nhân - Amomum ở Việt Nam mà trước đây đã được sắp xếp trong chi Tiểu đậu khấu - Elettariopsis (Elettariopsis triloba (Gagnep.) Loes. và Elettariopsis unifolia (Gagnep.) M. F. Newman). Dựa trên các đặc điểm hình thái, trên cơ sở nghiên cứu các mẫu thu thập gần đây ở Miền Nam Việt Nam, so sánh với mô tả ban đầu và mẫu Type, 2 loài này đã được xem xét lại tên là Amomum trilobum Gagnep. (Gagnepain, 1904: 453) và A. unifolium Gagnep. (Gagnepain, 1907: 403). Ngoài ra, 4 loài mới cho khoa học của chi Sa nhân (Amomum) phát hiện ở Việt Nam đã được mô tả và minh họa, hai trong số này đã công bố nhưng không hợp lệ là Elettariopsis lutescensE. mirantha (Leong-Škorničková & Newman, 2015). Kết quả của hợp tác nghiên cứu họ Gừng Việt Nam giữa Viện Sinh thái học Miền Nam, Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam, Vườn Quốc gia Núi Chúa (Ninh Thuận), Vườn Thực vật Singapore (Singapore), Đại học Charles (CH Séc) và Vườn thực vật Edinburgh (Anh).

Tóm tắt 4 loài mới cho khoa học:

  1. Amomum cinnamomeum Škorničk., Luu & H.Đ.Trần, sp. nov.: Cây thảo, cao đến 50 cm, 2 – 4 lá, phiến lá hình thuôn dài, cỡ (12–)15–25×3–5,5(–7) cm, thân lá tươi vò có mùi quế. Cuống cụm hoa dài đến 2,5 cm, hoa dài đến 8,5 cm; cánh môi hình trứng ngược rộng, 2,8×3 cm, màu trắng, gân giữa vàng ở nửa trên, 2 bên gân có đường viền đỏ; trung đới kéo dài thành mào, thẳng, dài 7-8 mm, hình chữ nhật. Mới thấy ở vườn Quốc gia Núi Chúa, Ninh Thuận và Khánh Hòa.

2. Amomum corrugatum Škorničk., H.Đ.Trần & Luu, sp. nov.: Cây thảo, cao đến 1 m, 1-3 lá, phiến lá hình thuôn, cỡ 50×15,5 cm. Cuống cụm hoa dài 1-2 cm, hoa dài 12-14 cm; cánh môi  hình tam giác rộng, 2,8×2,4-2,5cm, màu trắng, gân giữa màu vàng, rộng dần về phía trên, nửa dưới 2 bên gân màu đỏ; mào bao phấn gần tròn, 3,5-4×5 mm. Mới thấy ở Lâm Đồng.

3. Amomum lutescens Luu & Škorničk., sp. nov. : Cây thảo, cao đến 50 cm, 3-5 lá, phiến lá hình thuôn, (10–)20–26×(3–)5–7 cm. Cuống cụm hoa dài (1.5–)3–5 cm, hoa dài 7,5-9 cm; cánh môi hình thuôn rộng, 2-2,2×1,1-1,2 cm, màu vàng nhạt trong, sẫm hơn về phía đầu, gân giữa màu vàng, rộng hơn về phía đầu cánh môi, mép phía dưới gân giữa có vài tia màu đỏ ngắn tỏa xiên ra 2 bên; mào bao phấn nhỏ, hình bán nguyệt, dài 1,5 mm, rộng 3 mm ở gốc. Mới thấy ở Khánh Hòa

4. Amomum miriflorum Škorničk. & Q.B.Nguyen, sp. nov.: Cây thảo, cao đến 70 cm, 2–4(–5) lá, phiến lá hình thuôn đến trứng ngược, 25–43×6–11 cm. Cuống cụm dài hoa 3-5 cm, hoa dài 8–12 cm; cánh môi dài đến 4,5 cm, rộng 4,2 cm, màu trắng, có 2 sọc đỏ ở gốc đến hơn ½ cánh môi, giữa cánh môi có đốm vàng, đầu cánh môi tròn; mào bao phấn hình trứng ngược, 1,7×1,1 cm, màu đỏ tía

Amomum miriflorum Škorničk. & Q.B.Nguyen

Tin bài: TS. Nguyễn Quốc Bình

Xử lý tin: Phòng Truyền thông và Giáo dục Cộng đồng

Nguồn trích dẫn: "The identity of Amomum trilobum and Amomum unifolium (Zingiberaceae: Alpinioideae), and description of four new related species from Vietnam" ở tạp chí Phytotaxa 401 (3): 149–165 (2019).

Tin cùng loại